КРАПИВА Кондрат (настоящая фамилия

КРАПИВА Кондрат (настоящая фамилия Атрахович Кондрат Кондратьевич; 5.3.1896, д. Низок Узденского р-на — 7.1.1991), белорусский драматург, баснописец, прозаик, языковед. Народный писатель Беларуси (1956). Академик НАН Беларуси (1950, член-корреспондент с 1940). Доктор филологических наук (1953). Герой Соц. Труда (1975). Заслуженный деятель науки Беларуси (1978). Учился в церковноприходской школе в д. Низок Узденского р-на, Узденском народном училище, 4-классных городских училищах в Столбцах и Койданово (ныне Дзержинск). В 1913 экстерном сдал в Минске экзамен на звание народного учителя. В 1914—24 работал учителем в д. Мнишено на Минщине, деревнях Каменка и Островок на Узденщине. В 1925—26 был инструктором Центрального бюро краеведения в Минске. Окончил БГУ (1930). В 1932—36 работал в журнале «Полымя». Во время Вел. Отеч. войны был ответственным редактором сатирической газеты-плаката «Раздавiм фашысцкую гадзiну», затем в 1945—47 — журнала «Вожык». С конца 1940-х гг. работал в НАН Беларуси: с 1947 заведующим сектором языкознания Института языка, литературы и искусства, с 1952 директором Института языкознания, с 1956 вице-президентом Академии наук Беларуси, 1982 ведущим научным консультантом Института языкознания. Автор многочисленных сатирических произведений, в которых остроумно и метко изобличал отрицательные явления повседневной жизни, предрассудки, бытовое бескультурье, сплетничанье, пьянство, шарлатанство и дутую претенциозность. Яркость языкового колорита, афористичность авторского слова особенно заметны в баснях К., которые стали неп¬ревзойдёнными образцами этого жанра в белорусской литературе («Декрет», «Махальник Иванов», «Гордый Парсюк», «Дипломированный Баран», «Папа-Заяц» и др.). Отдельно стоят его сатирические рассказы «Вот тут и пиши», «Идеи», «Люди-соседи», «На алкогольном фронте», в которых освещены реальные, неприукрашенные проблемы, имеющие место и в современной жизни. С 1933 главным жанром К. стала драматургия. Его перу принадлежат политически заостренная пьеса «Конец дружбы» (1933), героическая драма «Партизаны» (пост. 1937), психологические драмы «Проба огнём» и «С народом» (обе пост. 1948), «Люди и дьяволы» (пост. 1958). В сатирической комедии «Милый человек» (пост. 1945) осуждал и высмеивал коррупцию, приспособленчество, в фантастической комедии с глубокой философской проблематикой «Врата бессмертия» (пост. 1974, Государственная премия Беларуси 1974) размышлял о сущности человеческой жизни" и природе смерти, противоречивости научного прогресса, о проблемах экологии. Лирическая комедия «Поют жаворонки» (пост. 1950, Государственная премия СССР 1951) посвящена послевоенной сельской жизни, пьеса «Заинтересованная личность» (пост. 1953) — рабочей тематике. Особое место в творчестве К. занимает сатирическая комедия «Кто смеётся последним» (пост. 1939, Государственная премия СССР 1941), в которой драматург с большим мастерством изобличал воинственную псевдоучёность, карьеризм, практику доносов, подавление личности в тоталитарном обществе. Kомедия — выдающееся достижение белорусской сатирической литературы, оказавшее влияние на многих драматургов. К. был редактором «Диалектологического атласа белорусского языка» (1963) «Белорусско-русского словаря» (т. 1—3, 3-е изд. 2003). Он автор научных работ по литературоведению и языкознанию, критических статей по 3 белорусской литературе и языку. Принимал участие в комплексе работ по белорусской лингвогеографии (Государственная премия СССР 1971). Переводил на белорусский язык произведения русских и зарубежных писателей. Его произведения переведены на многие языки мира. О нём создан документальный фильм «Кондрат Крапива" (1983, реж. М.Купеева). Имя К. присвоено Институту искусствоведения, этнографии и фольклора НАН Беларуси, Узденской средней школе №2.

Результаты (белорусский) 1:

Крапівы Кандрат (сапраўднае прозвішча Атраховіч Кандрат Кандратавіч; 1896/03/05, в. Нізок Уздзенскага р-на - 1991/01/07), беларускі драматург, байкапісец, празаік, мовазнаўца. Народны пісьменнік Беларусі (1956). Акадэмік НАН Беларусі (, 1950, член-карэспандэнт з 1940). Доктар філалагічных навук (1953). Герой Соц. Працы (1975). Заслужаны дзеяч навукі Беларусі (1978). Вучыўся ў царкоўнапрыходскай школе ў в. Нізок Уздзенскага р-на, Уздзенскім народным вучылішчы, 4-класных гарадскіх вучылішчах ў Стоўбцах і Койданава (цяпер Дзяржынск). У 1913 экстэрнам здаў у Мінску экзамен на званне народнага настаўніка. У 1914-24 працаваў настаўнікам у в. Ўяўляеш на Міншчыне, вёсках Каменка і Астравок на Уздзеншчыне. У 1925-26 быў інструктарам Цэнтральнага бюро краязнаўства ў Мінску. Скончыў БДУ (1930). У 1932-36 працаваў у часопісе "Полымя". Падчас Вёў. Айчынную. вайны быў адказным рэдактарам сатырычнай газеты-плаката «Раздавiм фашысцкую гадзiну», затым у 1945-47 - часопіса «Вожык». З канца 1940-х гг. працаваў у НАН Беларусі: з 1947 загадчыкам сектара мовазнаўства Інстытута мовы, літаратуры і мастацтва, з 1952 дырэктарам Інстытута мовазнаўства, з 1956 віцэ-прэзідэнтам Акадэміі навук Беларусі, 1982 вядучым навуковым кансультантам Інстытута мовазнаўства. Аўтар шматлікіх сатырычных твораў, у якіх дасціпна і трапна выкрываў адмоўныя з'явы паўсядзённым жыцці, забабоны, бытавое бескультур'е, сплетничанье, п'янства, шарлатанства і дутую прэтэнцыёзна. Яркасць моўнага каларыту, афарыстычна аўтарскага словы асабліва прыкметныя ў байках К., якія сталі неп¬ревзойдёнными ўзорамі гэтага жанру ў беларускай літаратуры ( «Дэкрэт», «Махальник Іваноў», «Горды Парсюк», «Дыпламаваны Баран», «Тата-Заяц» і інш.). Асобна стаяць яго сатырычныя апавяданні «Вось тут і пішы», «Ідэі», «Людзі-суседзі», «На алкагольным фронце», у якіх асветлены рэальныя, неприукрашенные праблемы, якія маюць месца і ў сучасным жыцці. З 1933 галоўным жанрам К. стала драматургія. Яго пяру належаць палітычна завостраная п'еса «Канец дружбы» (1933), гераічная драма "Партызаны" (пост. 1937), псіхалагічныя драмы «Проба агнём» і «З народам» (абедзве пост. 1948), «Людзі і д'яблы» (пост . 1958). У сатырычнай камедыі «Мілы чалавек» (пост. 1945) асуджаў і высмейваў карупцыю, прыстасаванства, у фантастычнай камедыі з глыбокай філасофскай праблематыкай «Брама неўміручасці» (пост. 1974, Дзяржаўная прэмія Беларусі 1974) разважаў пра сутнасць чалавечага жыцця "і прыродзе смерці, супярэчлівасці навуковага прагрэсу, аб праблемах экалогіі. Лірычная камедыя «Пяюць жаваранкі» (пост., 1950, Дзяржаўная прэмія СССР 1951) прысвечана пасляваеннай сельскага жыцця, п'еса "Зацікаўленая асоба» (пост. 1953) - рабочай тэматыцы. Асаблівае месца ў творчасці К. займае сатырычная камедыя «Хто смяецца апошнім» (пост. 1939; Дзяржаўная прэмія СССР 1941), у якой драматург з вялікім майстэрствам выкрываў ваяўнічую псевдоучёность, кар'ерызм, практыку даносаў, падаўленне асобы ў таталітарным грамадстве. Kомедия - выбітнае дасягненне беларускай сатырычнай літаратуры, які аказаў уплыў на многіх драматургаў. К. быў рэдактарам «Дыялекталягічная атласа беларускай мовы» (1963) «Беларуска-рускага слоўніка» (т. 1-3, 3-е выд. 2003). Ён аўтар навуковых прац па літаратуразнаўстве і мовазнаўстве, крытычных артыкулаў па 3 беларускай літаратуры і мове. Прымаў удзел у комплексе работ па беларускай лінгвагеаграфіі (Дзяржаўная прэмія СССР 1971). Перакладаў на беларускую мову творы рускіх і замежных пісьменнікаў. Яго творы перакладзены на многія мовы свету. Пра яго створаны дакументальны фільм «Кандрат Крапіва" (1983, рэж. М.Купеева). Імя К. прысвоена Інстытуту мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору НАН Беларусі, Уздзенскай сярэдняй школе №2.